GroenLinks en de Partij van de Arbeid

Soms win je de slag, maar verlies je de oorlog. Soms lijken sluitende redeneringen aantrekkelijk, maar zijn ze niet sterker dan andere sluitende redeneringen die daarmee in tegenspraak zijn. De ellende van het PvdA/GroenLinks congres dendert nog door mijn hoofd. Het slagveld dat daar is aangericht lijkt voorlopig nog niet te overzien. De mensen vergeten het wel weer zou je denken, zeker na de Amerikaanse bommen van vandaag op Iran. Ik vrees van niet.

Aan wiens kant staan we eigenlijk? Aan de kant van de Ayatollahs, die vrouwen en homo’s onderdrukken, die Houthi’s steunen en Hamas financieren? Iran dat de bommen levert waarmee Rusland Oekraïne bombardeert. Of aan de kant van Israël, de Palestijnse gebieden en Jemen?

Ja, ik ken het staatsrechtelijke principe dat je geen soeverein land aanvalt. Het is allemaal vastgelegd in verdragen na de Tweede Wereldoorlog. Dat Rusland Oekraïne binnenvalt geeft China niet het recht op Taiwan, de VS niet het recht op Groenland en Israël niet het recht om zomaar Iran te bombarderen. Echter de laatste (bijna) vijftig jaar heeft Iran systematisch het bestaansrecht van Israël ontkend. Via bommen, via raketten, via aanslagen als op 7 oktober uitgevoerd door Hamas.

En NEE, ik ben geen fan van Netanyahu. Ik ben fan van Natasha van Weezel, dat de zachte krachten mogen winnen. Dat blijft eeuwig staan. Het platbombarderen van Gaza en daar een resort bouwen, waar de Gazanen kunnen werken vind ik een wanstaltig en verwerpelijk idee. Ik ben geen Trump en Netanyahu adept. Ik wil dat iedereen recht heeft om in vrijheid te leven, zoals geformuleerd in de rechten van de mens. Dat is in Iran, Gaza, deels in Israël niet mogelijk.

De motie Piri mag dan een sluitende redenering hebben, maar de motie is niet evenwichtig. De motie gaat niet over de dreiging van Iran, de dreiging van Hamas, telkens weer, zelfs bij het vrijlaten van dode en levende gijzelaars. De motie Piri ondermijnt het Israëlische recht op zelfverdediging. Bovendien brengt de motie Piri toekomstige coalitievorming in het gedrang en ondergraaft de machtsbasis die de nieuwe samenwerking nodigt heeft om van de grond te komen.

Het is daarom terecht dat Roopram cs. vragen om heroverweging van de motie Piri.

En toen ging het helemaal fout. Het werd een soort voetbalwedstrijd. Een soort eerste wedstrijd in de voorronde van de Champions league. Een slechte wedstrijd waarbij de supporters van de ene groep geen respect hadden voor de supporters van de andere groep. De ene groep juichte en de andere voelde zich letterlijk uit het veld geslagen. Het leek alsof de slag was gewonnen. Helaas werd de oorlog verloren. Ik aanschouwde een drama.

Het is zeer triest dat het congres, zo zorgvuldig voorbereid om een nieuwe beweging voor Nederland te creëren, waarin we hebben gezien dat er veel goed ging, op asiel, op armoede, op landbouw en in het onderwijs, zo ondermijnd werd door de motie Piri. Het is heel triest dat na Van Roosmalen, die de tweede kamerfractie stemvee noemt, Laura Bromet zich gaat verantwoorden voor haar keuze op LinkedIn. Ik ben een Laura fan. Dat weet ze. Ik volg haar uitgebreid in het landbouw en natuurdebat.

Van haar kan ik alles begrijpen wanneer het gaat over Israël. Ook dat ze voor de motie Piri heeft gestemd. Laura schreef op LinkedIn over haar voorouders:

Ik bid dat de zachte krachten zullen overwinnen. Laura is geen stemvee.

Echter het meest dramatisch is, dat iemand als Lutz Jacobi uit de PvdA stapt. Iemand met een groot hart voor de natuur, de sociaal democratie en rechtvaardigheid. En dan kan Timmermans wel roepen: houd elkaar vast… Wat is dat dan elkaar vasthouden wanneer je als supportersgroep de ander groep kleineert. Het kwaad was geschied.

En ik dan? Wat moet ik? Al vanuit de PPR lid van GroenLinks. Deze zondagochtend kwam op Twitter het woord generatieconflict langs. Gaat het om jonge mensen, die er anders over denken dan oudere mensen? Of gaat het om politieke generaties. De generatie van Jesse Klaver of die van Sabine Scharwachter? Wanneer haar generatie het gaat winnen, weet ik het niet….

“Moet ik uit de partij….?” is de vraag die me vandaag bezighoudt. Is dit onderwerp net als bij de argumentatie voor de motie Piri zo principieel dat ik uit de partij moet stappen? Helaas heeft Lutz Jacobi, niet lid van mijn partij, die keuze gemaakt. Ik denk er nog over na. We doen zoveel goed. Ik heb voor de samenwerking gestemd, ik heb voor Frans Timmermans als lijsttrekker gestemd.

Ik ben voor meer betaalbare huizen, voor een groene toekomst, voor een goed inkomen voor alle lagen van de bevolking, voor bescherming van Nederland en voor versterking van het sociale leven in de wijken en buurten. (Kijk hier…) Daar wil ik aan werken. Dat is wat mij betreft “de oorlog”, die we op een goede manier moeten voeren in Klaas Dijkhoff stijl.

Dat de zachte krachten overwinnen.

22 juni 2025

Naschrift.

De stofwolken van het congres zijn nog niet neergedaald. Gerdie Verbeet en Lutz Jacobi en andere fossielen (zo genoemd door hun tegenstanders) hebben de partij verlaten.

Lodewijk Asscher spreekt tijdens de nacht van de verlichting een rede die in de Volkskrant is afgedrukt. Indrukwekkend. Hij verwoord waar het om gaat.

Lees hier.

24 juni 2025

Over grenzen (Arnhem)

Onderweg naar huis! Mooie reis gehad, veel gezien en ook veel gedaan. Met de trein, de bus, de boot, de auto en ook nog lopend de grens over tussen Finland en Zweden.

Ik dacht, als ik nu de Trump van Europa was, dan zou ik Estland, Letland en Litouwen opheffen en één Baltische staat toelaten tot de Verenigde Staten van Europa.

Verder zou ik Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken opheffen en Scandinavië toelaten. Dan hebben we gelijk Groenland. Verder zou ik Nederland, België en Luxemburg opheffen en de Benelux toelaten. Rotterdam wordt dan de hoofdstad. Wat er met de Oost-Europeanen moet gebeuren, weet ik nog niet. Wel denk ik dat Griekenland en Turkije samen èèn land kunnen worden, net als Spanje en Portugal.

Over grenzen krijg je alleen maar ruzie. Het is beter ze allemaal op te heffen. Lukt dat niet, dan moet je het goed reguleren. Dat hebben we wel aardig gedaan. We hadden een paspoort bij ons: niet één keer laten zien. Ik had een paar euro contant meegenomen: niet één euro daarvan gebruikt. Overal gepind, ook bij die eigenwijze landen, die de euro’s kronen noemen. Ook dan is het gewoon een vaste wisselkoers. Wat beter kan is het reserveringssysteem voor treinen. Daarover heb ik eerder geschreven. Er moet ook ruimte zijn voor verbetering.

Het was een mooie reis. Wie weet de volgende keer met de trein naar Istanbul. Dan vliegen we terug en vermijden we de vertraging op het traject Oberhausen-Arnhem.

15 mei 2025

Over grenzen (Kirkenes)

Met uitzicht over de Barentszee zit ik in hotel Thon mijn blog te tikken. Met wie ik ben neemt koffie en ik neem een tonic. Het is nog te vroeg voor een biertje.

Wat in Kirkenes opvalt is dat het echt aan het einde van Europa ligt. Straatnamen zijn tweetalig, het bord van de bibliotheek is tweetalig en de grens is heel dichtbij.

Wij gaan naar de grens met Rusland. We waren in Narva bij de grensovergang en bij Kaliningrad zagen we een reguliere grensovergang. Auto’s mogen er niet langs, maar voetgangers mogen de grens passeren. Hier nabij Kirkenes bezochten we ook de overgang. Hier zijn ze druk aan het bouwen: Hekken! Er valt niet veel te zien.

Vlakbij de grens is een souvinirshop. Helaas was de shop dicht en kon ik geen matroesjka kopen.

We hadden in Vilnius al een bizarre grens gezien. Eén perron dat was afgesloten van de wereld met hekken. Hier, bij Kirkenes, vonden we de grensovergang die beschreven wordt door Frouke Arns in “De gelijktijdigheid der dingen”: de grens van Boris Gleb.

Het verhaal van Frouke Arns gaat over Helena en Nizar. Twee levensverhalen, twee vluchtverhalen die samenkomen in Kirkenes. En de sneeuwuil, die af en toe zijn licht laat schijnen, zoals op pag.7: In het water de vis en de krabben, in de grond het erts. De enige reden waarom dit godverlaten gebied zich destijds uit de vergetelheid heeft opgericht. Al meer dan een eeuw wordt het erts gedolven in de dagmijnen van Sydvaranger AS in Bjørnevatn en per trein vervoerd naar de haven van Kirkenes. In de hoogtijdagen, rond 1960, bracht deze industrie grote bedrijvigheid en perspectief.

Dat is wel anders geweest hier. Want deze rafelrand van het oude continent, dit ijzige fjordenlandschap, was tijdens de Tweede Wereldoorlog het toneel van een bloedige strijd. Het verleden heeft hier diepe sporen nagelaten, in de grond, in het water, in de herinnering van hen die het nog weten en in de herinnering van hen die het verteld kregen uit eerste hand.

De zee, de lucht en het land spreken dezelfde taal aan beide kanten van de grens. De sneeuw is even wit, de regen even nat, de wind even guur. De lemmingen, muizen, eekhoorns en de vis smaken eender, de bodem herbergt dezelfde geheimen.

Nizar vlucht in 2013 vanuit Syrië. Hij neemt niet de route via de Middellandse Zee, maar de nieuwe route over land, via Moskou en Moermansk. En dan met de fiets de grens met Noorwegen over. Met de auto of lopend mag niet, maar door een maas in de wet kun je met een fiets zo het Schengengebied in komen, bij Boris Gleb.

Ik vind iets over deze plaats op Internet. Een gedateerd stuk (ik denk 1987). Elders wordt de grensplaats Nikel genoemd.

Als Nizar met de fiets de grens is overgestoken wordt hij, half bevroren, opgevangen door Helena in haar huis in het buitengebied van Kirkenes.

Vandaag is de grens haast net zo ondergesneeuwd. Wij kunnen er toch komen.

8 mei 2025

Over grenzen (Lapland)

Vanuit Rovaniemi nemen we de auto. Treinen rijden niet verder naar het noorden. Het voelt als ‘Into the wild’ en draaien de muziek van deze film, gezongen door Eddie Vedder. We zagen de film in het Focus Filmtheater in Arnhem. Ik word er vrolijk van. Zomaar op reis, over grenzen, die we nog nooit zijn gegaan. Zowel qua organisatie, als qua omgeving. Het is best een gedoe om het allemaal goed te regelen, maar als het dan lukt, voelt het geweldig.

Ja, en de omgeving. We gaan de poolgrens over. Het voelt alsof je in de Alpen de 1800 meter grens over gaat. De natuur gedraagt zich ook zo. Is het in Nederland 16 graden en heerlijk voorjaar, 1500 kilometer noordelijker is het gewoon winter, ook al is het bijna het einde van de winter.

Omdat we zaterdag de snelste weg terug willen hebben, maken we een omweg. We verzeilen in een bos en de ‘Chantal’ van Google zegt dat we over vijftien kilometer rechtsaf moeten. De weg wordt onverhard, na verloop van tijd modderig, links en rechts sneeuw… Waar zijn we? Inari is nog 120 kilometer….

Nou ja, we redden het. Het valt uiteindelijk mee en we rijden naar de grens tussen Finland en Noorwegen. Wat bijzonder is dat het landschap na deze grens verandert van saaie berkenbossen met dennen naar een heuvelachtig landschap met uitzicht over de fjorden van de Barentszee.

7 mei 2025

Over grenzen (Rovaniemi)

We hebben de Baltische staten achter ons gelaten en zijn onderweg naar Lapland. In Rovaniemi huren we een auto en rijden we over de poolgrens naar Kirkenes in Noorwegen aan de Barentszee, door de spellingcontrole verandert in barenswee. Daar komen we weer bij de grens met Rusland, waar nu zoveel om te doen is. Gisteravond bij Eva Jinek gaf Beatrice de Graaf college over het Rusland van nu en de dreiging voor de landen waar wij op bezoek zijn. Vrolijk word je daar niet van.

Voordat we in Rovaniemi zijn, rijden we letterlijk op sneltreinvaart door Finland. Nu 160 km/uur, 8 uur lang. We laten de Russische grens in het oosten van Finland liggen, wij flitsen door het westen van Finland via Oulu en Kemi. Saaier wordt het landschap niet. Drenthe is echt veel mooier. Mijn moeder had een hekel aan dennenbomen. “Die dannen….”, zei ze dan in plat Ommers. Ze werd er triest van. Ik heb dat ook. Nu is het ook nog saai grijs weer. Dat hebben we nog niet gehad.

Toch heb ik een heerlijke reis. Alles gaat goed. De boot is op tijd, de treinen gaan hier op tempo. Wat wil je nog meer? Het station in Helsinki is prachtig. Er schijnt volgens Wikipedia bij de nieuwbouw aan het begin van de 20ste eeuw zelfs een wachtkamer voor de tsaar van het keizerrijk Rusland te zijn gemaakt. Voordat die kamer echter in gebruik genomen kon worden, waren de grenzen veranderd en was de tsaar ten onder gegaan in de Russische revolutie. Finland werd onafhankelijk. Die kamer hebben we niet meer gezien. Het station heeft nog wel die grandeur. Nota bene: de Oekraïnse vlag in top.


Via mijn broer kreeg ik een artikel uit de New York Times over de grens tussen Finland en Rusland en de vraag hoe de huidige minister president van Finland, Alexander Stubb, zijn rol speelt op het terrein van de oorlog in Oekraïne. In het artikel is een foto opgenomen uit Rovaniemi.

6 mei 2025

Over grenzen (Tallinn)

We lopen door Tallinn en staan stil bij één van de uitzichtpunten over de stad. Drie – voor ons – jonge mensen zitten op de muur en discussiëren over wat beter is: De EU of Rusland. De een verwijst naar de flats veel verderop. Russische flats. Saai van buiten, zegt ze. Warm van binnen. Ik kan het niet beoordelen. Wij logeren in een hotel nabij de haven. Daar is van Russische bouw niets te merken. Allemaal hoogbouw met veel windhinder. Het uitzicht over zee vanuit onze hotelkamer is adembenemend. Net als appartement Flevo 4 bij de veerhaven op Vlieland. De veerboten varen af en aan.

Voor mij was het gisteren een lastige avond. We zagen de herdenking op de Dam en vanochtend luisterden we nog naar de uitzending van Humberto daarover. Terecht zei Philip Freriks dat je ook vrolijk moet zijn en ‘moet’ genieten. Dat doen we volop. We worden ook op elke vierkante meter geconfronteerd met de geschiedenis van een verdeelde wereld. Waar is de grens met Rusland. Een jongen vertelt Poetin dat de grens van Rusland bij Wladiwostok ligt. De reactie van Poetin is dat er geen grens is van Rusland. Met andere woorden: Rusland is onbegrensd. (Kijk op NPO start van Moskou tot Maidan van Jelle Brandt Corstius, aflevering 4 vanaf minuut 37)

We luisteren dagelijks naar EU buitenland secretaris, de Estse Kaja Kallas die zeer duidelijk is over haar Russische buren, niet alleen in Trouw van 16 februari 2025:

We gaan kijken naar het monument voor de slachtoffers van Stalin en zijn opvolgers. 75000 mensen afgevoerd naar achter de Oeral tussen 1940 en 1991. Anders dan wij met de Duitsers hebben wij vrede gesloten na de jaren 40. Daar kon een schrammetje in 1974 niets aan veranderen. De Esten zijn bang voor de Russen en hebben een gigantisch monument gebouwd.

We gaan terug naar de stad. Het is prachtig weer met een koude noordenwind. Onverwacht lopen we tegen het monument in Tallinn aan dat herinnert aan dezelfde Baltic way die ik eerder beschreef in Vilnius. De Baltic was een vreedzame demonstratie tegen de Russen op 23 augustus 1989. Het is een veel minder open monument. Het is een steen. In Estland, in Tallinn anders dan in Narva, ligt de Russische onderdrukking nog zwaar op de maag.

Dat zien we ook bij de Russische ambassade in Tallinn, waar de protesten dagelijks zichtbaar zijn. Zie foto boven deze pagina.

5 mei 2025

Over grenzen (Narva)

We zitten in Narva aan de rivier de Narva bij het kasteel. Aan deze kant de NAVO, de Eu en Estland, aan de overkant Rusland. Daar wordt op 9 mei, over zes dagen, de dag van de Overwinning op Nazi-Duitsland gevierd. Ze zijn al druk aan het opbouwen.

Ondertussen ben ik in café Old Trafford beland op het Peetri plein. Het plein bij de grensovergang waar de Narva webcam op gericht is. Het is voor mij een bijzondere ervaring om hier te zijn. De webcam van Narva volg ik sinds een half jaar dagelijks vanuit huis. Altijd staan er rijen voor de grensgebouwen . Met Kerst stond er een hele lange rij. De kerstboom bracht nog wat vrolijkheid. De rij wordt veroorzaakt door de controle op de sancties en de beperkte inzet van Estse douanebeambten. De mensen lopen mondjesmaat na de controle de brug over naar de overkant.

In Trouw schreef Cees van der Laan over de situatie aan de grens in Narva een prachtig artikel. (lees hier)

Wij gaan vandaag met de bus naar de monding van de Narva in de Oostzee. De uiterste noordoostelijke grens tussen Estland en Rusland. Langs een begraafplaats rijden we en er stappen allemaal mensen uit met plastic tasjes met bloemen. Op deze dag worden ook de graven verzorgd. Het voelt warm. Het moeten haast wel Russen zijn, want 90 % van de bevolking hier is Russisch. Russen zijn ook gewone mensen.

Vanaf de laatste bushalte lopen we naar het strand. We kijken uit over de Oostzee en wanneer we naar het oosten kijken zien we aan de andere kant van de Narva de bossen in Rusland. Even verderop vaart een bootje van de grenspolitie. Hier de rivier overzwemmen gaat je niet lukken. De stroming is te sterk.

Het weer is vriendelijk, zonnig. Zo anders voelt de sfeer aan de grens.

3 mei 2025

Tip: Bram Jongejan schreef een essay over Narva dat hier te lezen is. Het verhaalt indringend en actueel over het wonen in deze stad op de grens van Oost en West. Zeer lezenswaardig.

Over grenzen (Kaliningrad)

Vandaag een dagje met de auto op pad. We waren met de trein al de Suwalki corridor gepasseerd. Dat is de door Rusland onderhandelde corridor tussen Wit Rusland en Kaliningrad. De enclave ligt tussen Litouwen en Polen. Daar reden we vanaf Riga naartoe.

De eerste grens die we tegen kwamen was de grens tussen Letland en Litouwen. Irene van der Linde verhaalt in haar boek “Het einde van Europa” uit 2002 dat het zo’n gedoe is iedere keer zo’n grens te passeren. Anno nu behoren de Baltische staten bij de Schengen landen. Dat betekent vrij verkeer van personen en goederen. Zo troffen we de grens ook aan. Niks te doen. Een leeg gebouw, een afgebroken slagboom en echte grenspalen als markers bij de grens.

We gaan door. Het is best ver rijden over rechte wegen naar het zuiden. Volhouden. Maar dan komen we in de buurt. Eerst langs een spiksplinternieuw grensgebouw. Die staat helemaal leeg. Dus even door naar de rivier vlak voor de plaats Sovjetsk in Kaliningrad. Daar is leven. Af en toe gaat er iemand Schengen in en af en toe gaat er iemand over de brug naar Rusland. Waarom gaan deze mensen naar hier of daar? Vaak op familiebezoek denken wij. De grens doet denken aan de grens tussen oost en west Duitsland. Het voelt in deze tijd indrukwekkend. In de rivier staat een hoogspanningsmast met een Litouwse en Oekraïnse vlag. Misschien zien de mensen aan de overkant dat. Wij horen aan deze kant de muziek van de 1 mei viering. Ik herken het van TV en van die keer dat ik in de DDR was op 1 mei.

Na een lekkere huisgemaakte, Russisch smakende tomatensoep in het restaurant bij de grens, rijden we door.

Op naar Kleipeda. Hier begint voor ons het verhaal van de Ruslui. Mensen uit Vriezenveen die twee eeuwen lang handel dreven met de tsaren in Sint Petersburg. Daarover morgen meer. We hebben heerlijk wat gedronken aan de Oostzee. Mooi weer, alsof we thuis waren.

Op de terugweg naar Riga kwamen we weer in Letland. Ook een rustige grens aan de rivier. Hier komen we aan de praat met de grenscontroleurs van de immigratiedienst. Onze minister Faber zou trots op ze zijn. Vanavond kwamen er alleen twee toeristen uit Nederland langs. Over vrij verkeer van personen gesproken….

Morgen met de trein naar Narva. Een Russische stad in Estland.

1 mei 2025

Over grenzen (Riga)

Vandaag om zes uur Nederlandse tijd vertrokken met de nieuwe Baltische treinverbinding van Vilnius via Riga naar Talinn. De trein is een voorloper op de Baltic Railway, waar de EU miljarden insteekt om de Baltische staten te koppelen aan Europa.

Het is nog even wennen. De trein gaat vijf minuten eerder dan aangekondigd. Gelukkig waren we met ons take away breakfast ruim op tijd, dus dat leverde geeen problemen op. De trein is half leeg, maar het bleek noodzakelijk zitplaatsen te reserveren. Waarom? Geen idee. Het kost vijf euro. En we moesten van plaats verwisselen. Het liefst rijden we vooruit met het raam links van ons. Nu rijden we achteruit met het raam rechts. Hoe ik nu een reservering moet doen voor de trein van Riga naar Talinn, dat is me nog een raadsel. De app geeft aan dat die kaartjes zijn uitverkocht. Daar geloof ik vooralsnog niks van.

Maar goed we hebben een heerlijk ontbijt, het is mooi weer en even na elf uur zijn we in Riga. Het landschap is net zo afwisselend als in Drenthe. En voorwaar: ik zag een windmolen. In Polen zag ik er ook al één met wieken. Hier in Litouwen een vervallen molen zonder wieken.

Overal in het landschap zie ik deze silo’s. Soms met een platform om de wagons af te vullen die dan naar elders vertrekken. Ik vermoed dat het graanopslag is. Op Google maps zie ik dat er op het terrein coöperaties zijn gevestigd.

Over de grens tussen Litouwen en Letland: Wat we merken is dat het spoorwegnet niet aansluit. Hadden we een heel stuk een snelle verbinding, ik dacht elektrisch. Nu boemelen we over een wiebelig dieselbaantje richting grens. Net over de grens met Letland blijkt nieuw spoor aangelegd en glijden we op een veel hogere snelheid richting Riga. Maar wel op diesel.

Bij aankomst in Riga hebben we gelijk een rondje gelopen over de markt, naar een gebouw uit de Russische tijd, naar de nieuwbouw van het station voor de nieuwe Baltic Railway en naar de synagoge. Bij het nieuwe station heb ik goed rondgekeken, want ik denk dat daar ook wel een dubbeltje EU geld van mij naar toe is gegaan. Al met al een mooie dag.

Morgen naar Kaliningrad. Althans naar de grens van de enclave van Rusland. Het is dan 1 mei.

30 april 2025

Over grenzen (Vilnius 2)

Vandaag een dagje Vilnius. Ik hou van treinen en met wie ik ben van boeken. Dat valt mooi te combineren in Vilnius wanneer het ook nog eens over politiek en de grens tussen Europa en Rusland gaat.

Eerst zijn we naar het monument voor de Baltic Way gefietst. Aan het eind van de tocht kwamen we op de begraafplaats terecht waar Baltische zielen begraven liggen. Deze twee plaatsen horen bij de gebeurtenissen die Jan Brokken in het boek Baltische zielen heeft beschreven. Hier staat dat nader uitgelegd.

Tussen door zijn we op het station geweest om het perron te fotograferen waar dagelijks vier treinen tussen Rusland en Kaliningrad passeren. Dagelijks gaat er een trein uit Sint Petersburg en een trein uit Moskou naar deze enclave. En weer terug. De treinen stoppen in Vilnius, maar niemand mag er in of uit. Het is een bizar gevolg van de verzelfstandiging van de Baltische staten in de jaren 90 van de vorige eeuw.

29 april 2025