Categorie: Geen categorie

Onderweg naar huis! Mooie reis gehad, veel gezien en ook veel gedaan. Met de trein, de bus, de boot, de auto en ook nog lopend de grens over tussen Finland en Zweden.

Ik dacht, als ik nu de Trump van Europa was, dan zou ik Estland, Letland en Litouwen opheffen en één Baltische staat toelaten tot de Verenigde Staten van Europa.

Verder zou ik Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken opheffen en Scandinavië toelaten. Dan hebben we gelijk Groenland. Verder zou ik Nederland, België en Luxemburg opheffen en de Benelux toelaten. Rotterdam wordt dan de hoofdstad. Wat er met de Oost-Europeanen moet gebeuren, weet ik nog niet. Wel denk ik dat Griekenland en Turkije samen èèn land kunnen worden, net als Spanje en Portugal.

Over grenzen krijg je alleen maar ruzie. Het is beter ze allemaal op te heffen. Lukt dat niet, dan moet je het goed reguleren. Dat hebben we wel aardig gedaan. We hadden een paspoort bij ons: niet één keer laten zien. Ik had een paar euro contant meegenomen: niet één euro daarvan gebruikt. Overal gepind, ook bij die eigenwijze landen, die de euro’s kronen noemen. Ook dan is het gewoon een vaste wisselkoers. Wat beter kan is het reserveringssysteem voor treinen. Daarover heb ik eerder geschreven. Er moet ook ruimte zijn voor verbetering.

Het was een mooie reis. Wie weet de volgende keer met de trein naar Istanbul. Dan vliegen we terug en vermijden we de vertraging op het traject Oberhausen-Arnhem.

15 mei 2025

Met uitzicht over de Barentszee zit ik in hotel Thon mijn blog te tikken. Met wie ik ben neemt koffie en ik neem een tonic. Het is nog te vroeg voor een biertje.

Wat in Kirkenes opvalt is dat het echt aan het einde van Europa ligt. Straatnamen zijn tweetalig, het bord van de bibliotheek is tweetalig en de grens is heel dichtbij.

Wij gaan naar de grens met Rusland. We waren in Narva bij de grensovergang en bij Kaliningrad zagen we een reguliere grensovergang. Auto’s mogen er niet langs, maar voetgangers mogen de grens passeren. Hier nabij Kirkenes bezochten we ook de overgang. Hier zijn ze druk aan het bouwen: Hekken! Er valt niet veel te zien.

Vlakbij de grens is een souvinirshop. Helaas was de shop dicht en kon ik geen matroesjka kopen.

We hadden in Vilnius al een bizarre grens gezien. Eén perron dat was afgesloten van de wereld met hekken. Hier, bij Kirkenes, vonden we de grensovergang die beschreven wordt door Frouke Arns in “De gelijktijdigheid der dingen”: de grens van Boris Gleb.

Het verhaal van Frouke Arns gaat over Helena en Nizar. Twee levensverhalen, twee vluchtverhalen die samenkomen in Kirkenes. En de sneeuwuil, die af en toe zijn licht laat schijnen, zoals op pag.7: In het water de vis en de krabben, in de grond het erts. De enige reden waarom dit godverlaten gebied zich destijds uit de vergetelheid heeft opgericht. Al meer dan een eeuw wordt het erts gedolven in de dagmijnen van Sydvaranger AS in Bjørnevatn en per trein vervoerd naar de haven van Kirkenes. In de hoogtijdagen, rond 1960, bracht deze industrie grote bedrijvigheid en perspectief.

Dat is wel anders geweest hier. Want deze rafelrand van het oude continent, dit ijzige fjordenlandschap, was tijdens de Tweede Wereldoorlog het toneel van een bloedige strijd. Het verleden heeft hier diepe sporen nagelaten, in de grond, in het water, in de herinnering van hen die het nog weten en in de herinnering van hen die het verteld kregen uit eerste hand.

De zee, de lucht en het land spreken dezelfde taal aan beide kanten van de grens. De sneeuw is even wit, de regen even nat, de wind even guur. De lemmingen, muizen, eekhoorns en de vis smaken eender, de bodem herbergt dezelfde geheimen.

Nizar vlucht in 2013 vanuit Syrië. Hij neemt niet de route via de Middellandse Zee, maar de nieuwe route over land, via Moskou en Moermansk. En dan met de fiets de grens met Noorwegen over. Met de auto of lopend mag niet, maar door een maas in de wet kun je met een fiets zo het Schengengebied in komen, bij Boris Gleb.

Ik vind iets over deze plaats op Internet. Een gedateerd stuk (ik denk 1987). Elders wordt de grensplaats Nikel genoemd.

Als Nizar met de fiets de grens is overgestoken wordt hij, half bevroren, opgevangen door Helena in haar huis in het buitengebied van Kirkenes.

Vandaag is de grens haast net zo ondergesneeuwd. Wij kunnen er toch komen.

8 mei 2025

Vanuit Rovaniemi nemen we de auto. Treinen rijden niet verder naar het noorden. Het voelt als ‘Into the wild’ en draaien de muziek van deze film, gezongen door Eddie Vedder. We zagen de film in het Focus Filmtheater in Arnhem. Ik word er vrolijk van. Zomaar op reis, over grenzen, die we nog nooit zijn gegaan. Zowel qua organisatie, als qua omgeving. Het is best een gedoe om het allemaal goed te regelen, maar als het dan lukt, voelt het geweldig.

Ja, en de omgeving. We gaan de poolgrens over. Het voelt alsof je in de Alpen de 1800 meter grens over gaat. De natuur gedraagt zich ook zo. Is het in Nederland 16 graden en heerlijk voorjaar, 1500 kilometer noordelijker is het gewoon winter, ook al is het bijna het einde van de winter.

Omdat we zaterdag de snelste weg terug willen hebben, maken we een omweg. We verzeilen in een bos en de ‘Chantal’ van Google zegt dat we over vijftien kilometer rechtsaf moeten. De weg wordt onverhard, na verloop van tijd modderig, links en rechts sneeuw… Waar zijn we? Inari is nog 120 kilometer….

Nou ja, we redden het. Het valt uiteindelijk mee en we rijden naar de grens tussen Finland en Noorwegen. Wat bijzonder is dat het landschap na deze grens verandert van saaie berkenbossen met dennen naar een heuvelachtig landschap met uitzicht over de fjorden van de Barentszee.

7 mei 2025

We lopen door Tallinn en staan stil bij één van de uitzichtpunten over de stad. Drie – voor ons – jonge mensen zitten op de muur en discussiëren over wat beter is: De EU of Rusland. De een verwijst naar de flats veel verderop. Russische flats. Saai van buiten, zegt ze. Warm van binnen. Ik kan het niet beoordelen. Wij logeren in een hotel nabij de haven. Daar is van Russische bouw niets te merken. Allemaal hoogbouw met veel windhinder. Het uitzicht over zee vanuit onze hotelkamer is adembenemend. Net als appartement Flevo 4 bij de veerhaven op Vlieland. De veerboten varen af en aan.

Voor mij was het gisteren een lastige avond. We zagen de herdenking op de Dam en vanochtend luisterden we nog naar de uitzending van Humberto daarover. Terecht zei Philip Freriks dat je ook vrolijk moet zijn en ‘moet’ genieten. Dat doen we volop. We worden ook op elke vierkante meter geconfronteerd met de geschiedenis van een verdeelde wereld. Waar is de grens met Rusland. Een jongen vertelt Poetin dat de grens van Rusland bij Wladiwostok ligt. De reactie van Poetin is dat er geen grens is van Rusland. Met andere woorden: Rusland is onbegrensd. (Kijk op NPO start van Moskou tot Maidan van Jelle Brandt Corstius, aflevering 4 vanaf minuut 37)

We luisteren dagelijks naar EU buitenland secretaris, de Estse Kaja Kallas die zeer duidelijk is over haar Russische buren, niet alleen in Trouw van 16 februari 2025:

We gaan kijken naar het monument voor de slachtoffers van Stalin en zijn opvolgers. 75000 mensen afgevoerd naar achter de Oeral tussen 1940 en 1991. Anders dan wij met de Duitsers hebben wij vrede gesloten na de jaren 40. Daar kon een schrammetje in 1974 niets aan veranderen. De Esten zijn bang voor de Russen en hebben een gigantisch monument gebouwd.

We gaan terug naar de stad. Het is prachtig weer met een koude noordenwind. Onverwacht lopen we tegen het monument in Tallinn aan dat herinnert aan dezelfde Baltic way die ik eerder beschreef in Vilnius. De Baltic was een vreedzame demonstratie tegen de Russen op 23 augustus 1989. Het is een veel minder open monument. Het is een steen. In Estland, in Tallinn anders dan in Narva, ligt de Russische onderdrukking nog zwaar op de maag.

Dat zien we ook bij de Russische ambassade in Tallinn, waar de protesten dagelijks zichtbaar zijn. Zie foto boven deze pagina.

5 mei 2025

We zitten in Narva aan de rivier de Narva bij het kasteel. Aan deze kant de NAVO, de Eu en Estland, aan de overkant Rusland. Daar wordt op 9 mei, over zes dagen, de dag van de Overwinning op Nazi-Duitsland gevierd. Ze zijn al druk aan het opbouwen.

Ondertussen ben ik in café Old Trafford beland op het Peetri plein. Het plein bij de grensovergang waar de Narva webcam op gericht is. Het is voor mij een bijzondere ervaring om hier te zijn. De webcam van Narva volg ik sinds een half jaar dagelijks vanuit huis. Altijd staan er rijen voor de grensgebouwen . Met Kerst stond er een hele lange rij. De kerstboom bracht nog wat vrolijkheid. De rij wordt veroorzaakt door de controle op de sancties en de beperkte inzet van Estse douanebeambten. De mensen lopen mondjesmaat na de controle de brug over naar de overkant.

In Trouw schreef Cees van der Laan over de situatie aan de grens in Narva een prachtig artikel. (lees hier)

Wij gaan vandaag met de bus naar de monding van de Narva in de Oostzee. De uiterste noordoostelijke grens tussen Estland en Rusland. Langs een begraafplaats rijden we en er stappen allemaal mensen uit met plastic tasjes met bloemen. Op deze dag worden ook de graven verzorgd. Het voelt warm. Het moeten haast wel Russen zijn, want 90 % van de bevolking hier is Russisch. Russen zijn ook gewone mensen.

Vanaf de laatste bushalte lopen we naar het strand. We kijken uit over de Oostzee en wanneer we naar het oosten kijken zien we aan de andere kant van de Narva de bossen in Rusland. Even verderop vaart een bootje van de grenspolitie. Hier de rivier overzwemmen gaat je niet lukken. De stroming is te sterk.

Het weer is vriendelijk, zonnig. Zo anders voelt de sfeer aan de grens.

3 mei 2025

Tip: Bram Jongejan schreef een essay over Narva dat hier te lezen is. Het verhaalt indringend en actueel over het wonen in deze stad op de grens van Oost en West. Zeer lezenswaardig.