Toen de boeren met hun trekker richting Den Haag en Stroe reden twitterde ik regelmatig de #deboerenmoetenom. Op een keer kreeg ik een reactie van Geert Jan Kloosterboer, boer te Oxe bij Deventer. Hij is een actieve twitteraar en actief in de boerenbeweging. De boeren moesten niet om, maar de samenleving moest anders denken over de boeren. De boeren zaten in het verdomhoekje en zijn ondernemerschap werd doorkruist door de steeds veranderende regelgeving. Hij komt uit Salland en is de derde generatie boer van zijn familie. Gisteravond was ik bij hem op de boerderij.
Door zijn reactie op mijn # ben ik de boeren beter gaan volgen. De politiek gaf daar ook wel aanleiding toe, want sinds 2022 won de BBB de Provinciale Staten verkiezingen, zitten ze met 7 zetels in de Tweede Kamer en beheren ze nu het departement van LNV(V). Ik ging Andre Hoogendijk volgen, een historicus die veel van landbouw weet. Ik stemde Europees op Mohamed Chahim, die in de Balie in gesprek was met Hoogendijk. Ik sprak over de boeren met een vriend die veel boeren van bedrijfseconomisch advies voorzag en met mijn zwager die ooit in Wageningen studeerde. Ik stelde mijzelf de vraag: Moeten de boeren om? En dat antwoord op die vraag is nog niet zo eenvoudig.
De keten van akker tot bakker en groenteboer en van stal naar slager en supermarkt is een ingewikkelde keten. Ik keek naar Food for Thought van Kadir van Loohuizen en Doke Romeijn. Zij laten genadeloos zien hoe de wereld van groot kapitaal in elkaar zit. Hoe geopolitiek de voedselvoorziening is. Speelt een boer in Oxe of een gemiddelde consument uit Arnhem daarin een rol? We waren op vakantie in Zuid Frankrijk in de supermarkt en kochten daar dezelfde sperzieboontjes als bij de Jumbo aan de Amsterdamseweg in Arnhem.
Zelf koop ik graag vlees bij boer Wim in Heino en vind ik appeltaart van de appels van de boom voor ons huis, die ik zelf gekocht heb bij de Intratuin, het lekkerst. Ik bak een broodje van de tarwe die ik twee jaar geleden zelf heb gezaaid. Maar ja, dat is romantiek en daar kun je niet een hele stad mee voeden.
Ik ben er dus niet uit. En als je de lasten van de milieuproblematiek eerlijk wilt verdelen, dan moet je niet alleen naar de boeren kijken, maar ook naar de luchtvaart (hoe kan het dat de vliegtickets nog steeds zo goedkoop zijn?) en zul je vragen rondom ruimtelijke ordening in een vijfde nota moeten beantwoorden. Waar kiezen we voor: voor boeren, voor wonen, voor de natuur, de wolf of militair oefenterrein? Of kunnen we dit combineren?
Deze week las ik dat Friesland Campina meer winst maakte met minder melk in het eerste halfjaar van 2024. Het bedrijfsresultaat verbeterde aanzienlijk onder meer door: “positieve ontwikkelingen van onze consumentenmerken in Zuidoost-Azië en ons Friso kindervoedingsmerk in China”.
De melkfabriek in Ommen, waar ik als kind boter moest halen voor de bakkerij van mijn vader, gaat sluiten. De fabriek, in handen van een Chinese gigant, doet aan schaalvergroting en de productie wordt overgebracht naar een andere fabriek. Het is niet anders.
Gisteravond staande in de weide van Kloosterboer met vijftien Twitteraars kwamen we er niet uit. De reeën kwamen uit de dekking, Romantischer kon het niet. Ver weg in Parijs werden de Olympische Spelen geopend.
De boer heeft behoefte aan richting en de samenleving lijkt zich om hem heen autonoom te ontwikkelen.
27 juli 2024
